Dù lấy bối cảnh hơn 100 năm trong tương lai và xoay quanh các tộc người da xanh Na’vi trên hành tinh Pandora, loạt phim Avatar của đạo diễn James Cameron lại được xây dựng dựa trên rất nhiều nền văn hóa, ngôn ngữ và sự kiện có thật trong lịch sử nhân loại.
Ra mắt lần đầu năm 2009, Avatar kể câu chuyện về Jake Sully – một con người điều khiển cơ thể Na’vi nhân tạo (Avatar) để phục vụ cho sứ mệnh quân sự khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, anh dần gắn bó và đứng về phía người bản địa. Bộ phim nhanh chóng trở thành tác phẩm ăn khách nhất mọi thời đại và mở đường cho các phần tiếp theo như Avatar: The Way of Water (2022) và Avatar: Fire and Ash (2025), cùng nhiều phần phim đang được lên kế hoạch.
Theo James Cameron, chính việc lồng ghép các giá trị phổ quát như sự kết nối, lòng trắc ẩn và vẻ đẹp thiên nhiên đã giúp Avatar chạm đến khán giả toàn cầu. Ông cho rằng con người ở khắp nơi đều mong muốn được gắn kết với nhau và với thế giới xung quanh.
Avatar được lấy cảm hứng từ sự kiện lịch sử nào?
Cameron từng khẳng định Avatar không phải câu chuyện có thật, nhưng được xây dựng dựa trên nhiều thời khắc lịch sử, đặc biệt là thời kỳ châu Âu xâm chiếm châu Mỹ. Theo ông, con người trong phim đại diện cho các thế lực thực dân, còn người Na’vi tượng trưng cho các cộng đồng bản địa từng bị tước đoạt đất đai và tài nguyên.
Hình ảnh Đại tá Quaritch quyết tâm khai thác Pandora bằng mọi giá phản ánh rõ tham vọng của các cường quốc thời thuộc địa. Ngược lại, Na’vi được khắc họa là những con người sống hòa hợp với thiên nhiên, mang đậm tính tâm linh – tương đồng với hình ảnh người Mỹ bản địa.
Na’vi được lấy cảm hứng từ đâu?
Tạo hình Na’vi chịu ảnh hưởng từ các vị thần trong Ấn Độ giáo, vốn thường được miêu tả với làn da xanh. Bản thân từ “Avatar” trong tiếng Phạn có nghĩa là “sự giáng thế” – chỉ việc các vị thần hóa thân xuống trần gian.
Cameron giải thích rằng trong phim, khái niệm Avatar được diễn giải theo hướng khoa học viễn tưởng: con người truyền ý thức của mình vào một cơ thể sinh học khác.
Ngôn ngữ Na’vi có nguồn gốc như thế nào?
Ngôn ngữ Na’vi không chỉ là sản phẩm tưởng tượng. Cameron đã mời Paul Frommer, chuyên gia ngôn ngữ học tại Đại học Nam California, xây dựng một hệ thống ngôn ngữ hoàn chỉnh dựa trên nhiều ngôn ngữ thật như Polynesia, châu Phi, thổ dân châu Mỹ, tiếng Latin và cả cấu trúc câu tiếng Đức.
Đặc biệt, nữ diễn viên Zoe Saldaña chính là người định hình giọng nói và âm sắc của Na’vi, để các diễn viên khác học theo nhằm tạo sự thống nhất.
Pandora được lấy cảm hứng từ những địa danh nào?
Cảnh quan Pandora được xây dựng từ nhiều thắng cảnh nổi tiếng trên Trái Đất. Những ngọn núi bay mang dấu ấn rõ rệt của địa hình núi đá vôi ở Trung Quốc như Guilin, Hoàng Sơn và Trương Gia Giới. Ngoài ra, ekip còn tham khảo cao nguyên Tepui ở Venezuela, núi đá vôi Thái Lan và rừng rậm tại Australia.
Sự kết hợp giữa đá và thảm thực vật xanh mướt đã tạo nên một thế giới vừa hùng vĩ vừa sống động, đến mức Disney phải tái hiện Pandora ngoài đời thực tại công viên giải trí.
Văn hóa nào truyền cảm hứng cho Avatar: The Way of Water?
Phần phim năm 2022 giới thiệu tộc Metkayina – cộng đồng Na’vi sinh sống gắn liền với đại dương. Cameron cho biết ông lấy cảm hứng từ các nền văn hóa bản địa Đông Nam Á, đặc biệt là người Sama-Bajau ở Indonesia, những cộng đồng sống trên nhà sàn và bè nổi giữa biển.
Những bộ tộc mới trong Avatar: Fire and Ash đến từ đâu?
Trong Avatar: Fire and Ash, khán giả được gặp Ash People – một bộ tộc Na’vi theo đuổi lửa và công nghệ sau khi quê hương bị phá hủy. Ý tưởng này xuất phát từ chuyến thám hiểm Papua New Guinea năm 2012 của Cameron, nơi ông chứng kiến những khu vực bị chôn vùi trong tro núi lửa, gợi nhớ đến thảm họa Pompeii.
Ngoài ra, phim còn giới thiệu Wind Traders – những thương nhân du mục di chuyển trên không trung, lấy cảm hứng từ các đoàn lữ hành trên Con đường Tơ lụa thời Trung cổ.
